Ik zal je missen, een leven lang

Plotseling overleden

Er hangt een onwerkelijke sfeer in het lokaal van groep drie/vier op deze maandagochtend. Er zijn twee juffen in de klas die met de kinderen en ouders gaan praten. Alle ouders zijn op zondagavond ingelicht door de school. We zitten er verslagen bij met z’n allen. Een kind van zes jaar dat plotseling overlijdt. Wat verschrikkelijk voor de ouders. Maar omdat onze kinderen allemaal rond dezelfde leeftijd zijn overheerst natuurlijk ook het gevoel van: je moet er toch niet aan denken dat..... Om die zin dan zelfs in gedachten maar niet af te maken. Daar moet je inderdaad niet aan denken en zeker niet bij stilstaan.

Ongemakkelijk

Het voelt ongemakkelijk daar in de klas. Dunya steekt haar vinger op als de juf vraagt wie er iets wil zeggen. Ze vertelt dat de buurvrouw vertelde dat haar neefje is overleden. Dat ze heel verdrietig was en dat we haar even getroost hebben. Maar dat we pas de volgende dag hoorden dat hij bij Dunya in de klas zat. Als de kinderen gaan tekenen voor Ellivrio gaan de ouders boven naar de teamkamer. We zitten even bij elkaar met koffie of thee en de directrice doet haar verhaal zoals zij het van zijn moeder heeft gehoord. Er wordt afgesproken om geld in te zamelen voor bloemen voor de ouders. De directrice adviseert ons om voorzichtig te zijn met het tonen van je emoties aan je kind. Het is natuurlijk erg confronterend en dat maakt het zwaar. Probeer dat niet teveel te uiten waar je kind bij is. Ik ben het daar deels mee eens. Het is goed om ondanks de emoties wel gewoon door te gaan met leven. Om te relativeren. Maar als je verdrietig bent mag je kind dat best zien. Het is goed als je kind ziet dat als je verdriet hebt je dat gewoon mag laten zien. Het is verschrikkelijk wat er is gebeurd. Dat hoef je niet te verbergen. Ook hier in de teamkamer voelt het, in elk geval voor mij, ongemakkelijk. We kunnen elkaar vertellen hoe erg het is, we kunnen de details van zijn dood bespreken, we kunnen vertellen wat we zelf hebben meegemaakt. Maar wat heeft het voor zin? Ik heb niet het gevoel dat het voor mij iets toevoegt en vertrek snel.

Begraafplaats

Dan is de dag van de begrafenis. Die is op de begraafplaats in het Westerpark. Dat is wel een mooie plek. De vorige avond was het afscheid met de familie. Voordat ze vertrok heb ik de buurvrouw een knuffel gegeven. Even wat extra kracht meegeven. Wat kun je anders doen? We zijn op tijd op de begraafplaats. Dunya heeft een groot hart in haar handen, waar allemaal kleine hartjes opgeplakt zijn met teksten van de kinderen. Dunya is supertrots dat zij dit hart mee naar huis mocht nemen om vandaag naar de begraafplaats te brengen. Een beetje verloren staat ze met een vriendinnetje in het kapelletje. Dan wijst een meneer de plek waar ze de harten kunnen neerleggen. We kijken om ons heen. Het kapelletje is vol. Er is geen zitplaats meer te vinden, dus we blijven maar staan. Ik zie weinig kinderen van school. Eigenlijk had ik verwacht veel ouders en kinderen te zien, maar er zijn er een paar. We zien in elk geval vier juffen. 

Surinaams liedje

Als het witte kistje naar binnen wordt gebracht moet ik even slikken. Hartverscheurend is het. De muziek, de toespraken, de foto’s.... ik vind het allemaal erg indrukwekkend. Dunya komt halverwege de dienst naar me toe om tegen mij aan te staan. Ik sla een arm om haar heen en geef haar een kus. Genieten van wat je hebt, dat besef je weer even op zo’n moment, op deze plek. Als we de kapel uitlopen klinkt er een Surinaams liedje. Ik krijg weer tranen in mijn ogen. “Als je gaat, denk niet dat ik je vergeet. Als je gaat weet dat ik begreep hoe je leed. Ik zal je missen. Een leven lang.” Stilletjes lopen we in de stoet achter het kistje aan naar de laatste rustplaats van Ellivrio.

Ballonnen

Er wordt gevraagd of er nog meer kinderen zijn. Er worden ballonnen opgelaten. De mensen maken ruim baan voor Dunya en haar vriendinnetje, zodat ze ook een ballon kunnen oplaten. Eentje gaat niet de lucht in en die vangt Dunya op. Ze geeft m aan mij: “Alvast voor je verjaardag!” lacht ze. Wat is dit treffend voor de manier waarop kinderen omgaan met verdriet. Het ene moment ingetogen en verdrietig en het andere moment alweer bezig met de leuke dingen die nog komen. En eigenlijk ook heel goed. Want zo is het leven ook. Als de ouders langs ons lopen zie ik dat de moeder van Ellivrio Dunya herkent. Een vage glimlach zie ik op haar gezicht en ik ben ongelooflijk blij dat we zijn gekomen. Als we teruggaan besluiten we even om te lopen om langs het graf van de moeder van een vriendinnetje van Dunya te lopen. “Ik heb lief de aarde en de mensen”, tja. Ik zucht maar eens diep. Een veel omvattende zin. We zingen het lied samen. Even staan we daar stil, dan kijken we elkaar aan en knikken elkaar toe. We gaan weer door.

Beste vriend

Na afloop gaan we even naar de moeder van Ellivrio die veel knuffels krijgt. Dunya geeft een handje. Ik kom naar haar toe en ze steekt haar hand uit. “Ik doe gewoon een knuffel hoor....” fluister ik in een opwelling. Ik voel haar verdriet als ik haar stevig omhels. ’s Avonds in bed kruip ik nog even naast Dunya. “Wil je nog iets vertellen over vandaag?” vraag ik. “Ja, over de vader van Ellivrio, die zei dat hij zijn beste vriend was verloren. Dat vond ik grappig. En ook wat hij vertelde over toen Ellivrio werd geboren.“ Ze is even stil. “Ik weet eigenlijk zo weinig van hem. Dat vind ik jammer....” Ze verwoordt precies mijn gevoel. Hij was maar zo kort haar klasgenootje. Wat jammer dat we hem niet beter kenden, dat we niet meer herinneringen aan hem hebben. Dan is het wel fijn dat onze buurvrouw hem natuurlijk wel heel goed heeft gekend en veel over hem kan vertellen. Daar gaan we zeker gebruik van maken.

Herinneringen

Op school hebben ze ook veel herinneringen opgehaald, want er zijn er altijd meer dan je denkt. Op zijn tafeltje liggen spulletjes en foto’s van Ellivrio. “Met kaarsjes!” zegt Dunya “Maar geen echte natuurlijk, dat is te gevaarlijk.” En zo blijft hij toch een beetje voortleven in de klas. “Ik leef mee met de ouders van Ellivrio. En met zijn kleine zusje!” herhaalt Dunya steeds. Ik knik. “Ja, ik ook.” Wat een verdriet. Morgen is het feest, dan vieren we alvast mijn verjaardag. Eerlijk gezegd moet ik er nog even niet aan denken, maar het leven gaat door. Een lach en een traan en in dit geval precies andersom. Al loopt het ook vaak door elkaar heen. Verdriet heeft geen knop die je uitzet als de begrafenis voorbij is. Wel gaan we door met leven en de naam Ellivrio zal de komende tijd nog vaak genoemd worden in ons huis. Vlak voordat ze in slaap valt zegt Dunya nog: “Als jij dood gaat en ik nog leef, dan kom ik wel op je begrafenis”. Ik druk nog een kus op haar hoofd. "Dat is fijn liefje. Ik hoop dat dat nog heel lang duurt. Ga nu maar lekker slapen."