Wij zijn tegen pesten. En jij?

Even wennen aan de juf

“We gaan morgenochtend in de kring om te praten over wat er speelt en wat jullie bezighoudt!” zegt de juf. “Lijkt je dat wat?” Dunya knikt. Ik krijg weer een beetje een warm gevoel, na een ijskoud gesprek van net tussen Dunya en de juf. Als Dunya iets niet zint, dan kan ze een houding aannemen waar een juf uiteraard en terecht niet van gediend is. Ik weet waarom ze het doet, het is een houding om haar emoties te verbergen. Ik ken haar door en door, maar de meeste mensen vinden het gewoon brutaal. En hoe je het ook wendt of keert, dat is het natuurlijk ook. Ik wil me niet mengen in het gesprek. Dunya moet dit zelf oplossen met de juf, maar ik zit ermee in mijn maag. Ik wil niet dat ze zo doet, ook omdat ze er helemaal niks mee opschiet. En ook omdat ik had gehoopt op een goede verstandhouding met deze juf. Een goed schooljaar en een fijne sfeer. “U weet niet hoe het voor mijn moeder is!” zegt Dunya die mijn moedeloosheid meteen aanvoelt. Ho, stop! Dit is niet de bedoeling. “Nee, nee, laat mij er buiten!” zeg ik geschrokken. Ze ronden het gesprek af en we gaan naar buiten. Ze is in tranen, over zoveel onrecht. Thuis praten we er nog eens rustig over. Ik leg ook uit hoe ze het vanuit de juf kan bekijken. Dunya besluit zelf om de volgende dag haar excuses te maken bij de juf en die zegt dat het niet erg meer is. Ik heb me druk gemaakt om niks en mezelf opgezadeld met een enorm rotgevoel, wat helemaal niet nodig is.

Strenge maar rechtvaardige juf

“Hoe was het in de kring?” vraag ik aan Dunya. “Goed” knikt ze. “Hebben jullie afspraken gemaakt en wat heb je gezegd?” wil ik weten. “Mama, ik wil er niet over praten!” zegt ze. “Hallo, jij hebt me hier zelf in betrokken en nu ik vraag hoe het afgelopen is wil je dat niet vertellen” reageer ik. “Nou ja, je mag het wel weten, maar het is opgelost.” Dat is het belangrijkste. De week erna komt ze veel te laat uit de klas, als enige. “Weet je waar Dunya is?” vraag ik aan een klasgenootje. “Die is nog boven, want ze heeft straf” legt ze uit. Ik zucht. Even wachten dan maar. De juf begint het schooljaar gewoon heel helder. Eigenlijk is dat juist heel goed voor Dunya. Dan weet ze waar ze aan toe is. Het zal nog wel een paar keer flink botsen, maar daar moeten ze toch samen uit zien te komen. Gelukkig is het geen juf die het bij mij neerlegt en vertelt dat ik te lief ben of zo. Want na alles wat ik heb gedaan aan begeleiding en ondersteuning en cursussen, vind ik ook niet dat ik zo’n opmerking verdien. “Streng maar rechtvaardig” omschrijft deze juf zichzelf en ik kan me er wel in vinden. Natuurlijk is het even slikken, maar ik heb er vertrouwen in dat Dunya er snel aan went.

Opkomen voor elkaar

“De juf vindt het een goed idee” zegt Dunya. Het is de week tegen pesten en we hebben brutaal dertig polsbandjes van de Anti Pest Club besteld. “Maar je moet het wel met de juf bespreken!” waarschuw ik weer, net als vorig jaar. Ik print weer wat uit, zodat ze het kan laten zien. Vorig jaar kreeg het geen vervolg, maar deze juf voelt er wel voor. “Echt? Mag je ze uitdelen in de klas?” Dunya knikt enthousiast. Anne-Mar gaat voor het programma “de Anti Pest Club” bij scholen langs om te praten over pesten. Eerst praat ze met de kinderen die gemaild hebben. Daarna gaat ze de klas overvallen. Ik neem aan dat de meester of juf op de hoogte is, maar de kinderen niet. Wel weten ze meteen wat ze komt doen. Ook daar volgt een kringgesprek. Het gaat niet over wie wat doet, maar wel over wat er gebeurt bij het pesten en hoe dat voor de ander is. De nadruk ligt op het besef, maar ook op het voor elkaar opkomen. “Jullie zijn met veel meer, dan die ene of die twee die pesten. Als jullie samen, als groep, voor iemand opkomen, staan jullie veel sterker en kunnen jullie het oplossen.” De woorden van Anne-Mar maken indruk, want op die manier hadden ze het natuurlijk niet bekeken.

Gepest om een handicap

Zo komt ze ook bij een jongetje dat een handicap heeft aan zijn hand. Hij heeft aan één hand geen vingers. Daar wordt hij mee gepest. Ongelooflijk, wat laag. Met hulp van Anne-Mar houdt hij een spreekbeurt voor de klas. Daarna krijgen de kinderen allemaal een kous om over hun schrijfhand te doen. Dan moeten ze opdrachtjes doen, veters strikken, knoopjes dicht doen, een tekening maken, allemaal dingen die helemaal niet zo makkelijk gaan als ze dachten. Ineens begrijpen ze wat de ander doormaakt. Een andere aflevering gaat over pesten via een whats app groep. Er worden verschrikkelijke dingen tegen elkaar gezegd. Kinderen hebben geen idee wat ze eigenlijk zeggen en dat is al erg genoeg. Het gaat om een groep 7/8 dus het wordt tijd dat die kinderen even goed nadenken. In groep 7/8 weet je genoeg over de Tweede Wereldoorlog om te beseffen dat Iemand naar een concentratiekamp wensen 'zoals Anne Frank'  echt veel te ver gaat. Als ze er mee geconfronteerd worden door Anne-Mar zien ze dat eindelijk in. Een paar kinderen zitten te huilen. Eentje durft geen bandje te pakken omdat hij niet voor zichzelf durft op te komen. Omdat hij te bang is door al dat gepest. Tijdens de verhalen van deze kinderen lopen de tranen over mijn wangen. Hoe kun je elkaar zoiets aan doen? En waarom moet er een tv ploeg langskomen om in te grijpen? 

Pesten om claustrofobie

Bovendien komen kinderen op het idee om sorry tegen elkaar te zeggen voor het pesten. “Sorry, dat ik altijd het licht uit doe in de kleedkamer en de deur dicht, omdat jij claustrofobisch bent” zegt een meisje schuldbewust tegen een klasgenootje. Wat knap om zoiets te zeggen, uit jezelf, op tv. En vooral: wat goed dat ze ineens beseft hoe gemeen het is om zoiets te doen. Vaak wordt het gezien als een geintje, een grapje, waar iemand maar tegen moet kunnen. Zoiets is niet grappig en ik vind het heel bijzonder dat een kind dat zelf inziet. Vaak wordt er bij pesten gesproken over schelden of geweld of dingen stuk maken. Dat is heel erg, vreselijk om mee te maken. Maar pesten is ook buitensluiten, of iemand met een ongepast grapje raken op zijn zwakke plek. Dat gebeurt overigens niet alleen bij kinderen, volwassenen kunnen dit ook heel goed. En ook dat is verschrikkelijk en geeft je een minderwaardigheidsgevoel.

Sorry zeggen

Tijdens het gesprek met de juf dat niet zo goed verloopt valt ook de naam van een klasgenootje dat op de gang op de juf stond te wachten. Ik zeg een paar keer dat ze het niet moet doen. Ze is te boos, te opgefokt, voelt zich niet gezien en gehoord en kan de rem niet vinden. Pas veel later, als ze weer rustig is, vraag ik aan haar: “Hoe zou jij het vinden als je op de gang staat te wachten en je hoort dat een klasgenootje de hele tijd jouw naam roept en je ziet haar naar jou wijzen?” Ze kijkt een beetje beschaamd. “Niet leuk....” zegt ze. “Als je dan toch sorry gaat zeggen tegen de juf, zeg dan ook sorry tegen je klasgenootje. Want je was eigenlijk nauwelijks boos op haar, het werd je gewoon even teveel!” Ze knikt. Dat zal ze doen. Als ik zie hoe Anne-Mar het doet, bedenk ik dat mijn aanpak en die van de juf wel een beetje overeen komt. Zij maakt niet alleen afspraken met de klas, maar ook met het slachtoffer: “Geen irritante geluiden maken en stoppen als iemand het zegt!” Ook Dunya moet inzien dat haar houding bijdraagt aan het probleem en gelukkig heeft ze voldoende zelfkennis om dat te begrijpen.

Een polsbandje tegen pesten

Ik ben benieuwd hoe het verder gaat met de polsbandjes. Ze zijn besteld, maar nog niet binnen. De klassen waar Anne-Mar is geweest hebben ze wel. Het is vrijwillig om te pakken. Ze worden niet uitgedeeld, iedereen kan een bandje pakken als hij of zij besluit tegen pesten te zijn en daar ook zelf aan mee wil werken. Dus niet pesten en voor een ander opkomen. Dat is waar het om gaat. Alle kinderen pakken een polsbandje. Ook een kwestie van groepsdruk natuurlijk. Je zou maar als enige geen bandje pakken. Dan kijkt de hele klas je aan: “Dus jij bent niet tegen pesten?” Dat risico nemen kinderen meestal niet. Tot slot is er een groepsactiviteit met de klas waarbij ze moeten samenwerken. Zo probeert ze de verdeeldheid in de klas om te zetten in een Anti Pest Club, waarin ze met elkaar opstaan tegen pesten. Ik vraag me wel af wat de rol van de juf of meester is, die komt in dit programma niet in beeld. 

In de kring

Na een tijdje komt Anne-Mar terug in de klas om te vragen hoe het nu gaat. Meestal gaat het dan een stuk beter, soms vervallen kinderen toch in hun oude rol. De populaire presentatrice praat dan weer serieus met de klas, om erachter te komen waarom het gebeurt. Gaat het wel goed, krijgt de klas een sticker op de deur van de Anti Pest Club. Bij Dunya in de klas zijn wel eens incidentjes, maar pesten is gelukkig verleden tijd. En deze juf zet de kinderen dus ook in de kring om dingen op te lossen, ze wijst de kinderen op het feit dat soms een blik of een zucht al provocerend kan zijn. Dat je je bewust moet zijn van je eigen houding. Ik geloof er wel in dat ze pesten op deze manier kan voorkomen. En Dunya zal wel wennen aan deze juf. “Je vorige juf pakte je pennen af omdat je ermee zat te klooien, die kreeg je dan een week later pas terug. Dan wist je niet wat ze bedoelde met klooien. Dat heb je nu niet. Als je straf krijgt, weet je precies waarom. Ook al ben je het er niet mee eens, de juf is wel duidelijk!” zeg ik. Anne-Mar hoeft niet te komen, want deze juf kan het wel alleen af. Dunya kent haar bovendien al van de Operatie Olifant, dus ze staan ook al samen op de foto. En met de juf zal het ook wel goed komen verwacht ik. Het zijn wat opstartprobleempjes, maar tussendoor vindt ze de juf wel heel erg lief. En meestal komt ze blij uit school. Ik moet nog leren om het in het juiste perspectief te zien en dingen los te laten. Dan wordt het een prima schooljaar!

De Anti Pest Club is in deze week, de Week tegen Pesten, elke schooldag te zien op Zapp, om 19.20 uur. Op de site kun je ook anoniem chatten over pesten en een game spelen.